Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 33: Uit het onderricht van de monnik Zosima

Het tweede deel van Boek Zes bevat wat meer algemene overwegingen die uit de mond van de starets komen in de vorm van een soort korte preken. Zosima bespeelt het contrast tussen de monniken en de wereld. Ook voor de huidige lezer kunnen Zosima’s krachtige woorden hier bepaald wel profetisch klinken, vooral ten aanzien van het eigentijds Westen.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

F.M. Dostojewski, Verzamelde werken IX (Amsterdam 1978)

Joseph Frank, The Mantle of the Prophet 1871 – 1881 (Princeton 2002)

Igor, Smolitsch, Leven en leer van de Startsi (Bonheiden 1994)

Muziek:

CD: Russian Orthodox Choral Music (Briljant Classics 2020)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 32: Uit het leven van de monnik Zosima

Wanneer we het geestelijke centrum van De Gebroeders Karamazov ( de boeken vijf en zes) als een tweeluik opvatten vormt De legende van de grootinquisiteur het eerste luik. Die legende wordt verteld door Iwan aan zijn jongere broer Aljosja. In het tweede luik is de kloosternovice Aljosja aan het woord.  Ook hier hebben we weer te maken met een verhaal dat verhaaltechnisch weer los staat van het grote romanverhaal. Het betreft hier namelijk een manuscript dat Aljosja heeft geschreven over het leven en het onderricht van zijn gestorven leermeester, de starets Zosima. In deze aflevering kunt u drie verhalen beluisteren uit de jonge jaren van Zosima, over het leven dat hij leidde voordat hij monnik werd.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

F.M. Dostojewski, Verzamelde werken IX (Amsterdam 1978)

Joseph Frank, The Mantle of the Prophet 1871 – 1881 (Princeton 2002)

Igor, Smolitsch, Leven en leer van de Startsi (Bonheiden 1994)

Muziek:

CD: Russian Orthodox Choral Music (Briljant Classics 2020)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 31: De Grootinquisiteur

In deze aflevering kunt u een samenvatting beluisteren van het verhaal dat de atheïstische Iwan zijn gelovige broer Aljosja vertelt en dat wereldberoemd is geworden onder de titel “De Legende van de Grootinquisiteur”. 

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

F.M. Dostojewski, Verzamelde werken IX (Amsterdam 1978)

F.M. Dostojewsky, De groot-inquisiteur. Ingeleid en geannoteerd door Willem J. Ouweneel (Soesterberg 2003)

Joseph Frank, The Mantle of the Prophet 1871 – 1881 (Princeton 2002)

Wil van den Bercken, “De legende van ‘De grootinquisiteur’. Literaire ironie en theologische ernst”. In: Tijdschrift voor Slavische Literatuur, 46, juni 2007. (te vinden via: www.slavischeliteratuur.nl )

Muziek:

CD: Russian Orthodox Choral Music (Briljant Classics 2020)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 30: De klacht van Iwan

In deze uitzending staat een conversatie tussen Iwan en Aljosja centraal. Die conversatie vormt de directe aanloop naar de wereldberoemde ‘Legende van de Groot-Inquisiteur’, een verhaal dat Iwan aan zijn broer vertelt.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

F.M. Dostojewski, Verzamelde werken IX (Amsterdam 1978)

Joseph Frank, The Mantle of the Prophet 1871 – 1881 (Princeton 2002)

Wil van den Bercken, Christian Fiction and Religious Realism in the Novels of Dostoevsky (Londen 2011)

Rik Peels, Leven zonder god. Wat je kunt leren van atheïsten (Utrecht 2024)

Muziek:

Pyotr Tchaikovsky, Liturgy of St John Chrysostom op.41 door het Nationale Koor van de Oekraïne “Dumka” (CD: Russian Orthodox Choral Music, Briljant Classics 2020)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 29: Een dysfunctioneel gezin

Deze aflevering bevat een eerste inleiding in de laatste roman van Dostojewski: De gebroeders Karamazov.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

F.M. Dostojewski, Verzamelde werken IX (Amsterdam 1978)

Joseph Frank, The Mantle of the Prophet 1871 – 1881 (Princeton 2002)

Maarten Tengbergen, Klassieken van de Russische literatuur (Utrecht 1991)

Victor Terras, A Karamazov Companion (Madison 2002)

Muziek:

Pyotr Tchaikovsky, Liturgy of St John Chrysostom op.41 door het Nationale Koor van de Oekraïne “Dumka” (CD: Russian Orthodox Choral Music, Brilliant Classics 2020)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 28: Het Poesjkin-monument

In deze aflevering neem ik u mee naar gebeurtennissen die zich in de zomer van 1880 in Moskou rondom de inwijding van het Poesjkin-monument afgespeeld hebben. De prominente rol die Dostojewski tijdens de plechtigheden speelde, laat ons zien hoe hij gedurende het laatste deel van zijn leven in Rusland was uitgegroeid tot een gevierd schrijver.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

Joseph Frank, The Mantle of the Prophet 1871 – 1881 (Princeton 2002)

Peter d’Hamecourt, In het spoor van de Russische ziel. Dostojewski tussen Europa en Rusland (Schoorl 2017)

F.M. Dostojewski, Verzamelde werken, deel X (Amsterdam 1960)

Muziek:

Kanchelli, Mussorsky en Meyerbeer

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 27: De bronzen ruiter

Deze aflevering is geheel gewijd aan “De bronzen ruiter”, het beroemde gedicht van Alexander Poesjkin.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

Hans Boland, De bronzen ruiter. Een Petersburgse vertelling (Nijmegen 1992)

M.A. Wes, Tussen twee bronzen ruiters. Klassieken in Rusland 1700-1855 (Baarn 1991)

Muziek:

CD: Giya Kanchelli, Simple Music. (Steinway and Sons, 2021)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.